موسیقی مردم لفور
موسیقی اصیل وسنتی در لفور سوادكوه نیز مانند دیگر نقاط استان مازندران در گذشته از رونق خوبی
برخوردار بوده و اكنون نیز بندرت در گوشه و كنار این منطقه مورد استفاده قرار گرفته اگرچه علاقمندان
بسیاری دارد. ساز سنتی و اصلی در موسیقی این ناحیه نوع خاصی از نی یا همان لله وا می باشد و هر
ملودی آن مضراب ویژه ای دارد. این ساز از دیر باز تا زمان حاضر بیشتر توسط گالش چوپانان نواخته می
شد. قطعاتی مانند. لیلی جان، عامی دترجان، زَ را، امیری، طالبا و مش حال با لله وا نواخته می شود. هر یك
از این ملودی ها از احساسات پاك و شگرف بومیان بیقرار در دل طبیعت زیبای منطقه حكایت دارد. برای مثال
ملودی مش حال هنگامی نواخته می شود كه چوپان گوسفندان را در هوای برفی، به چرا می برد و بر ا ثر
صدا و آوای برخاسته از لله وا، گوسفندان برف را با پا كنار زده و علفها را پیدا می كنند و به چرا می پردازند.
هنگام بازگشت گله نیز ملودی دنباله مش حال نواخته می شود.امیری خوانی نیز در لفور سوادكوه بسیار رایج
بوده و طرفداران زیادی دارد. هنگامی كه آواز خوانان خوش صوت لفور شعر امیر پازواری شاعر سرگشته و
عاشق دوران صفویه را در مایه امیری در بیشه های پرطراوت و جنگل های سرسبز می خواندند طنین آواز و
مفاهیم شعرشان، همگان را به مهمانی آن دامنه های دلنواز و مراتع سرسبز و كوههای سر به فلك كشیده
می برد. حتی صدای نی چوپانان در شبان گاهان نیز جان مایه ای از شعر امیر دارد كه خود از طبیعت بی نظیر
لفور الهام گرفته و هنگام غم و اندوه نیز شعر امیر و صدای خواننده امیری خوان داروی زخم دل های بومیان
بوده است. در لفور سوادكوه هم مانند دیگر نقاط مازندران، چوپانان و هنرمندان شعرهای زیبای امیر پازواری
را به گونه ای اصیل و شیدا می خواندند. صدای آواز بعضی از آنها در دل طبیعت آنچنان باشکوه و دلنشین بود
که گویی پرندگان و چرندگان نیز از آن بوجد می آمدند. امیر پازواری از اهالی ناحیه پازوار در حاشیه شمالی
شهر بابل بود.
الف – ترانه های دو بیتی
ستاره آسمون نقش زمينه خودم انگشتر و يارم نگينــــه
خودم انگشتر و يارم فيروزه برو با هم دويم دنيا دو روزه
برگردان: ستاره آسمان نقشي براي زمين است / خودم انگشتر و يارم نگين است/ خودم انگشتر و يارم فيروزه است / بيا با هم باشيم دنيا دو روز است. /
پنبه جاربيتمه كاله زمينـــه هوكا بدس مه يار نازنينـه
الهي بشكنه هوكاء دسهه دلبر تازه كار نعوه خســـــه
برگردان: پنبه زار گرفتم ( در ) زمين نامرغوب / يار نازنيم هوكا به دست است/ الهي دسته هوكا بشكنه / تادلبرم كه تازه كار است خسته نشود.
لالايي : لا لا، لالا خوئه بلاره / مه گل بوره خوئه بلاره / پيير دره كُوه بلاره / ترَ بَيتهْ توئِه بلاره / چش ره نينه خوئه بلاره / مه گل كرنه برمه / ته پیردوش تور بلاره/گوک همراه شونی کوه بلاره / شال کوگ نخره چو بلاره
برگردان: لا لا به قربان خوابت بشوم / به قربانت گل من به خواب برود/ به قربانت، پدرت در كوه است / به قربانت كه تو تب كرده اي / به قربانت كه چشمانت به خواب نمي رود / به قربانت اي غنچه گل من / به قربانت كه بر شانه ات تبر كوچكي است / به قربانت كه ميان و همراه گوساله مي روی/ به قربانت شغال او را مي خورد. / به قربانت وقتبی که پدر ترا مي زند.
اگه نخـونّم گنّـي بـي صـدايي اگـه بخونّـم گنّي بي حيـايي
كشكول‌دس‌هَيرم‌گني‌‌گدايي هركار که ها كنم ته نارضايي
برگردان: اگر آواز نخوانم می گویند صدای خوبی ندارد و اگر آوز بخوانم مو گویند حیا ندارد. اگر کشکول درویشی در دستم بگیرم می گویند گداست. بالاخره هرکاری که بکنم اعتراض و نارضایتی سر جایش هست.
ككّی بمو این دار اون دار ها كـــرده سیو زِمستون رِّ بهار ها كرده
ممرز شه گیسه رِّ هاكرده افشون پیر موزی دِهونْ بلار ها كرده
ملاحظه می شود که تعابیر شاعرانه ی زیبایی در این ابیات به كار رفت . در سطر آخر كه می گوید درخت موزی پیر خمیازه كشید. كنایه ازاین است که درخت موزی از خواب زمستانه بیدارشد.
دوبیتی های دیگر:
امير گنه كه فردا كه محشــــر اِنه پهلو در بخرد زهراي اطهر اِنـــــــه
مرتضي علـي آقاي قنبر اِنـــــــه جمع شهدا با تنِ بي سر اِنــــــه
ته بُوردن بوردن ومهِ هارشارش مــره خـش بيمـو تــه راه و روش
كهـــوآسمـــون ونرم نــرم وارش چند مــــزه دارنه بچا ديّم خش
نماشونِ سرا مه ونگه ونـــــــگه چار بيدار درشونه صداي زنـــــگه
كمين چار بيدارّ، برار بئيـــــــــرم دمـبـدم خـورِ ازشه يــار بئـيــــرم
خِشک دار بَهیمه کنار ویشـــــــــه مِره بِتاشینه قَلیون شیشـــــــــه
نه سردارمه نه سامون و نه ریشه شیشه ره نِشکِنین شیشه غمیثـه
بیست وشش ور بَهیّه دلپسنـد امام زاده حسن ته نوم قِــــــربون
زیارت بورم امام زاده حســـــــن شرق وغرب عالم دربورده ته نـوم
ته هَسّی برادر امام رضــــــــــــا مطلب دارون مطلب بــــــــــوّه روا
ا َنّه هارشینم ایـــــن ور و اون ور انّه هارشینم اون کَلِگ ســــــــــر
بورین بَوین اون سنگــــــــــه دلًّ چتی دس بهیّته شه باغ گـــــــلِّ
سرم دردبئیته تاحـــــــــدگردن اجل برسیه ونه بمـــــــــــــــردن
اجل مره نکوش من نوجوانــــم گل نشکفته ي مازندرانــــــــــــم
ساری سور دار د چیــــلّه دارنه دِتا بلبل ونه سرناله دارنـــــــــــه
یکی بلبل داغ شه وچـــه دارنــه یکی بلبل عاشق گم کرده دارنــه
هراز او بمو پل ره بـــــــــــــــورده رفقون جمع بوین پلَه بســـــــازین
من و مه دلبر دل ره بـــــــــــورده من و مه دلبر دل ره بســـــــــازین
انده بخونسن صفا ندانـــــــــــــــه بغیر از خجالت صدا ندارمـــــــــــه
بغیرازخجالت صوتی نــــــــدار مه در این بخونسن باکی نـــــــدارمه
بلبل نخون مره بیدار هاکـــــــردی صدسال عمرمره یکسال هاکردی
تن خار مرا نخار ها کــــــــــردی مره نخاسی چه شه یارهاکــردی
اُبر نهشته ماه ره زلال بوینــــــــم الهی دشمنَه جه زار بوینـــــــــم
دشمن نشته شه یارره خاربوینم رودرقبله زبون ره لال بوینـــــــــم
الان دسَه شوئه من پشت خانـــه لل و پشه مره کردند دیوانـــــــــه
بورنا بئو وین زنمار نـــــــــــــادون هرکاری هاکرده ونه خنا بــــــدون
غم و غصه مه دل ره پر هاکـــرده مره سر دار بلبل هاکــــــــــــــرده
کدورت مه زانو ره شل هاکـــــرده مه یار در غریبی منزل هاکـــرده
اینور اونور شومه اتول دراِنـــــــه بورین خنه بوین مهمون دراِنــــــه
ونه دله مه برار گل دراِنـــــــــــــه برار داماد بیًَه سلوم دراِنـــــــــــه
بروشته روخنه او بورده شِسه کله سر چایی سو بورده شِسه
امه رسم و زبون ره کی بکوشتـه کئی بورده پلا بورده شـــــــو سه
ابر بوم ت وَسّه او ببارم سوایی سر هایرم تا شو ببارم
اتی به دشت اتی به کو ببارم به خاطر آن گل رو ببارم
عاشقی نکنین همه خر جا خواهنی هاکنین شه دلبر جا
عاشقی بیمو عهد پیغمبر اتا ره دل دون اول تا آحر
مه سر درد بکردا مه یار گلی منا مه یار بوردمی دکتر پلی
دکتر هدا دوا شیشه خالی آخر خار نئیه مه یار گلی
اتاق را خالی کرم کی می آیی؟ نمد را قالی کردم کی می آیی؟
دو دست دارم دو فنجان بلورین شب و روز انتظارم کی می ایی؟
ب- تک بیتی ها
من نخامبه مـــــه ره تقـــدير هاكنين ياد اين ميرز عمـــوي پير هاكنين
نماشــــــــــون صحرا نرم نرم وارش گو بموئه تلار نمـــــــــــوئه گالش
چنده تهمت، چنده كتره، چنده فاش چه مردم ره گنني بیصدا بواش؟
من اسيــــر بفره‌ي بهـارمـــــــــــــه دل بوسَه ی سفـــــره‌ي نفـارمه
كَهو آسِمونِ كِمبه سفارِش هر كِجه يار شُونه نَهيره وارِش
